+998 78 113-81-00
+998 97 004-00-03
+998 97 004-00-03
Портал Гипертензия
Портал гипертензия бу – жигар билан боғлиқ энг оғир асоратлардан бири бўлиб, Жигар тўқимасида бириктирувчи тўқима (чандиқланиш) ўсиши хисобига жигардар қон оқимини ўтиши қийинлашади. Бу эса ўз навбатида портал тизимдп қон босимини ошиши кузатилади. Бунинг оқибати ўлароқ ошқазон, қизилўнгачда варикоз кенгайишлари, қон кетишлар, қорин бўшлиғида суюқлик йиғилиши каби асоратлар билан намоён бўлади.
Портал гипертензия нима?
Портал гипертензия бу – портал тизим (ошқoзон ва ичаклардан йиғилувчи томирлар) вена томирларида босимнинг ошишидир. Портал тизим ошқoзон, ичаклар, ошқазон ости бези ва талоқлардан қайтувчи томирлардан пайдо бўлади. Сизнинг жигарингиз ушбу қонларни филтрлаб, зарарсизлантириб кейин юрагингиз томонга йўналтиради.
Портал тизим орқали қон оқимига тўсқинлик қилувчи холатларда портал веналардаги қон босими ошишига олиб келиши мумкин. Организм эса босимни бошқариш, компенсация қилиш мақсадида қон томирларни кенгайишига ва вена томирларига тарқатишга ҳаракат қилади. Шу сабабли жигар ва талоқ катталашиши, қорин бўшлиғига сув топланиши каби холатлар юз бериши мумкин.
Портал гипертензия бу – портал тизим (ошқoзон ва ичаклардан йиғилувчи томирлар) вена томирларида босимнинг ошишидир. Портал тизим ошқoзон, ичаклар, ошқазон ости бези ва талоқлардан қайтувчи томирлардан пайдо бўлади. Сизнинг жигарингиз ушбу қонларни филтрлаб, зарарсизлантириб кейин юрагингиз томонга йўналтиради.
Портал тизим орқали қон оқимига тўсқинлик қилувчи холатларда портал веналардаги қон босими ошишига олиб келиши мумкин. Организм эса босимни бошқариш, компенсация қилиш мақсадида қон томирларни кенгайишига ва вена томирларига тарқатишга ҳаракат қилади. Шу сабабли жигар ва талоқ катталашиши, қорин бўшлиғига сув топланиши каби холатлар юз бериши мумкин.
Портал гипертензия кимларда кўпроқ учрайди?
Ривожланган мамлакатларда портал гипертензиясининг асосий сабабларидан бири бу жигар циррозидир. Циррозда бириктирувчи тўқимали чандиқлар қон оқимини тўсиб қўйади. Иккинчи асосий сабаби эса паразитар касалликлар сабабли юзага келиши мумкин.
Портал гипертензия қанчалик хавфли?
Портал гипертензиянинг ягона давоси – бу жигар трансплантациясидир. Шу сабабли бу каби касалликларни даволагандан уни олдини олган анчагина хавфсиз ва иқтисодий жиҳатдан мафтункордир. Касаллик асоратлари – қизиўнгач, ошқазон ичак тизимидан қон кетиши диагностикаси қийин, даволаш мурраккаб бўлган ҳолатлар сирасига киради. Циррозга чалинган беморларнинг аксарияти портал гипертензия сабабли шифоханага тушади ва асосий ўлим сабабларидан биридир.
Симптомлари
Портал гипертензиянинг асосий 5 та сабаблари?
Сиз касаллик асоратланмаганлиги сабабли ҳеч қандай белгилар кузатилмайди. Жигар циррози бор беморларнинг 90% дан ортиғида симптомларзис портал гипертензия, 40 % беморларда эса варикоз кенгайишлар аниқланади. Портал гипертензияниг дастлабки симтомлари:
Ривожланган мамлакатларда портал гипертензиясининг асосий сабабларидан бири бу жигар циррозидир. Циррозда бириктирувчи тўқимали чандиқлар қон оқимини тўсиб қўйади. Иккинчи асосий сабаби эса паразитар касалликлар сабабли юзага келиши мумкин.
Портал гипертензия қанчалик хавфли?
Портал гипертензиянинг ягона давоси – бу жигар трансплантациясидир. Шу сабабли бу каби касалликларни даволагандан уни олдини олган анчагина хавфсиз ва иқтисодий жиҳатдан мафтункордир. Касаллик асоратлари – қизиўнгач, ошқазон ичак тизимидан қон кетиши диагностикаси қийин, даволаш мурраккаб бўлган ҳолатлар сирасига киради. Циррозга чалинган беморларнинг аксарияти портал гипертензия сабабли шифоханага тушади ва асосий ўлим сабабларидан биридир.
Симптомлари
Портал гипертензиянинг асосий 5 та сабаблари?
Сиз касаллик асоратланмаганлиги сабабли ҳеч қандай белгилар кузатилмайди. Жигар циррози бор беморларнинг 90% дан ортиғида симптомларзис портал гипертензия, 40 % беморларда эса варикоз кенгайишлар аниқланади. Портал гипертензияниг дастлабки симтомлари:
- Қайд қилганда қонли ажралмалар;
- Ахлатда қонли ажралмалар;
- Қорин шиши;
- Оёқлар шиши;
- Ментал ўзгаришлар ва дизориентация
Портал гипертензия асоратлари:
Асцит.
Портал тизимда босим ошиши сабабли веналар кенгайиб, қорин бўшлиғига очилади ва перитонеал бўлиқда сув йиғила бошлайди. Бу ўз навбатида қорин шишиши сабабли беморларда нафас олиш қийинлашиши, иштаха пасайиши, хазм қилишдаги муоммолар юзага келиши мумкин.
Ошқазон ва ичаклардан қон кетиши.
Кенгайган ошқазон ва қизилўнгач веналари босимга бардош беролмасдан ёрилади ва қон кетишга сабаб бўлиши мумкин.
Гиперспленизм – яъни талок катталашиши. Талоқдан қон оқимининг секинлашиши хисобига талок катталашади, Талок катталашиши билан унинг асосий функцияси қон элементлари (эритроцитлар, лейкоцитлар, тромбоцитлар) парқчаланишини кучайтиради. Оқибатда тромбацитлар камайганлиги сабабли қон кетиш ҳавфи ошади, Лейкоцитлар камайганлиги сабабли инфекцион касалликлар кўпайишига олиб келади.
Асцит.
Портал тизимда босим ошиши сабабли веналар кенгайиб, қорин бўшлиғига очилади ва перитонеал бўлиқда сув йиғила бошлайди. Бу ўз навбатида қорин шишиши сабабли беморларда нафас олиш қийинлашиши, иштаха пасайиши, хазм қилишдаги муоммолар юзага келиши мумкин.
Ошқазон ва ичаклардан қон кетиши.
Кенгайган ошқазон ва қизилўнгач веналари босимга бардош беролмасдан ёрилади ва қон кетишга сабаб бўлиши мумкин.
Гиперспленизм – яъни талок катталашиши. Талоқдан қон оқимининг секинлашиши хисобига талок катталашади, Талок катталашиши билан унинг асосий функцияси қон элементлари (эритроцитлар, лейкоцитлар, тромбоцитлар) парқчаланишини кучайтиради. Оқибатда тромбацитлар камайганлиги сабабли қон кетиш ҳавфи ошади, Лейкоцитлар камайганлиги сабабли инфекцион касалликлар кўпайишига олиб келади.
Кўп бериладиган саволлар
· Жигар циррози. Гепатит С, алкоголли токсик гепатит, жигарнинг ёғ босиши сабабли жигарнинг сурункали касалликларининг энг охирги босқичларида ривожланувчи ҳолатдир.
· Жигар грануломалари Жигарнинг бактериал яллиғланиши сабабли жигар тўқимасидаги ўзгаришлар.
· Тромб. Портал веналарда турли сабабларга кўра тромблар хосил бўлиши оқибатида жигарга қон келиши блокланади ва оқибатда жигар тўқимасида бириктирувчи тўқима ўсиб чандиқланади.
· Жигар грануломалари Жигарнинг бактериал яллиғланиши сабабли жигар тўқимасидаги ўзгаришлар.
· Тромб. Портал веналарда турли сабабларга кўра тромблар хосил бўлиши оқибатида жигарга қон келиши блокланади ва оқибатда жигар тўқимасида бириктирувчи тўқима ўсиб чандиқланади.
Касалликнинг специфик ташхислаш методи, потал веналардаги босимни аниқ аниқлаш методлари йўқ. Шу сабабли ташхислаш касалликнинг клиник белгиларига асосланган холда олиб борилади. МСКТ, МРТ, УЗИ ва қон таҳлиллари ёрдамида тахминлар тасдиқланиши мумкин.
Сизнинг даволовчи шифокорингиз сизда куйидаги ўзгаришларни аниқласа сизда ПГ га шубха қилиши мумкин.:
- Эндоскопияда ошқазон ичак тизимидаги варикозлар.
- Талоқ катталашиши;
- Меъда ичак тизимидан қон кетиш;
- Асцит (коринда сув йиғилиши);
- Когнитив бузилишлар белгилари;
- Кон элементларининг камайиши;
- Қон кетиш белгиларининг бўлиши;
- Қон таҳлиллари қоннинг биокимёвий тахлиллари ёрдамида жигар ва байрак функциялари ҳақида маълумот олиш мумкин. Умумий қон таҳлили ёрдамида эса қон элементлари миқдорига қараб касалликнинг оғирлик даражасиги баҳолаш мумкин.
- Радиологик текширувлар ёрдамида цирроз, асцит, катталашган аъзолар ҳақида маълумот олиш мумкин.
- УТТ жигар тўқимасидага ва қон томирлардаги ўзгаришлар, блокларни аниқлашга ёрдам беради.
- Эндоскопия. Агарда сизда меъда ичак тизимида қон кетиш белгилари бўладиган бўлмса сизга гастроскопия текширувини тавсия қилиади.
Бу касаллик даволаш жуда мушкил иш. Аксарият холатларда касалликни ягона давоси бу жигарни трансплантацияси (алмаштириш) дир. Қолган барча даволаш чора тадбирлари касаллик кечишини секинлаштириш ва асоратларни даволашга қаратилади.
Асоратларни даволаш:
Қон кетиш – бу портал гипертензия асоратлари орасида энг оғирларидан бири бўлиб, Қизиўнгач ва ошқазон кенгайган варикоз веналаридан қон кетиш билан ифодаланади. Касаллик асосий сабаби талок катталашганлиги билан боғлиқ бўлиб, функцияси кучайиб қон элементлари парчаланиши кучайганлиги сабабли қон ивиш қийинлашади. Иккинчи томондан қон ивиш факторларининг аксарияти жигарда синтез бўлади, жигар фоаляти эса касаллик сабабли сусайади ва ивиш факторлари камайиб кетади. Қон кетишни яъна бир асосий сабабларидан бири портал тизимда қон димланиши ҳисобига веналарнинг варикоз кенгайиши юзага келади ва оқибатда юқори босимга бардош бера олмаган веналар ёрилади, қон тўхтатишга маъсул бўлган қон элементлари ва қон ивитиш системаси суст ишлаши сабаб қон тўхташи қийин бўлади.
Ўзингиз гувохи бўлганингиздек қон кетиш сабаби битта бўлмаганлиги сабабли даволаш хам турлт методлар комбинацияси билан амалга оширилади.
Асоратларни даволаш:
Қон кетиш – бу портал гипертензия асоратлари орасида энг оғирларидан бири бўлиб, Қизиўнгач ва ошқазон кенгайган варикоз веналаридан қон кетиш билан ифодаланади. Касаллик асосий сабаби талок катталашганлиги билан боғлиқ бўлиб, функцияси кучайиб қон элементлари парчаланиши кучайганлиги сабабли қон ивиш қийинлашади. Иккинчи томондан қон ивиш факторларининг аксарияти жигарда синтез бўлади, жигар фоаляти эса касаллик сабабли сусайади ва ивиш факторлари камайиб кетади. Қон кетишни яъна бир асосий сабабларидан бири портал тизимда қон димланиши ҳисобига веналарнинг варикоз кенгайиши юзага келади ва оқибатда юқори босимга бардош бера олмаган веналар ёрилади, қон тўхтатишга маъсул бўлган қон элементлари ва қон ивитиш системаси суст ишлаши сабаб қон тўхташи қийин бўлади.
Ўзингиз гувохи бўлганингиздек қон кетиш сабаби битта бўлмаганлиги сабабли даволаш хам турлт методлар комбинацияси билан амалга оширилади.
- Медикаментоз Портал тизимда қон босимни пасайтиришга ёрдам берувчи бетта блокаторлар ва қон ивиш омилларини функциясини кучайтирувчи дори воситалари тавсия қилиниши мумкин.
- Эндоскопия. Агарда эндоскопия хулосасига кўра меъда ва ичак тизимидан қон кетиш белгилари бўлганда эндоскопик варикоз веналари лигацияси ва склератерапияси амалга оширилиши мумкин.
- Эндоваскуляр: Беморларда қон кетиш белгилари бўлиши ва талок катталашиши аниқланган беморларда талок артериялари эмболизацияси методи билан ёрдам кўрсатилиши мумкин. Бу эса ўз навбатида қон элементлари миқдорини оширади, портал гипертензия камайади, жигарга артериал қон оқими кучайганлиги сабабли жигар функцияси хам кучайиб, қон ивиш омилларининг фоаляти яхшиланади.
- Трансюгулар интрагепатик портасистемик шунтлаш (ТИПС) – касалликни бошқаришни яъна бир интервенцион ечимларидан бири бўлиб, босимни пасайтириш мақсадида портал тизим билан касал тизим орасида шунт қўйилади. Амалиётдан кейин беморларда касалликни бошқариш имкони беради. Бу методлар хақада батафсил маълумот олиш учун ТИПС ва Талоқ артериялари эмболизацияси методлари ҳақидаги бўлимга ўтиб танишишингиз мумкин.